5/1-J SAT-KİRALA-GERİ AL İŞLEMLERİNDEN DOĞAN KAZANÇLARDA İSTİSNA

 

"Sat-kirala-geri-al" (leaseback) işlemi, bir varlığın (genellikle gayrimenkul) önce satılması, ardından aynı varlığın satın alan tarafından kiralanması ve satıcı tarafından geri kiralanması anlamına gelir. Bu işlem genellikle nakit akışı sağlamak veya varlık değerini geri kazanmak amacıyla kullanılır.

Sat-kirala-geri-al işlemi, bir varlığı elinde tutmak isteyen ancak nakit ihtiyacı olan bir kişi veya şirket için avantajlı olabilir. Satıcı, varlığı satarak hemen nakit elde eder ve ardından aynı varlığı geri kiralayarak faaliyetlerine devam edebilir. Kiralama süreci genellikle belirli bir dönem için yapılır ve kiracılar genellikle varlık üzerinde kontrol sahibi olurlar.

Bu işlem, finansal esneklik sağlayabilir, sermaye ihtiyacını azaltabilir ve varlık yönetimi stratejilerine uygundur. Ancak, her durum özeldir ve sat-kirala-geri-al işleminin vergi, finansal ve hukuki sonuçları dikkate alınmalıdır. İlgili mevzuat ve danışmanlık hizmetlerinden yararlanmak işlemi doğru bir şekilde gerçekleştirmek için önemlidir.

Sat-kirala-geri-al (leaseback) işlemi birçok ülkede uygulanabilen bir finansal yöntemdir. Bu işlem, uluslararası bir pratik olup, farklı ülkelerdeki şirketler ve yatırımcılar tarafından kullanılabilir. Özellikle gayrimenkul ve büyük varlık sahipleri arasında yaygın olarak görülür. 

Sat-kirala-geri-al işlemi, özellikle gelişmiş ekonomilere sahip ülkelerde ve uluslararası finans merkezlerinde daha sık kullanılmaktadır. Bazı ülkelerde bu işlem için belirli mevzuatlar ve düzenlemeler bulunabilir. Bununla birlikte, her ülkenin mevzuatı ve vergi düzenlemeleri farklılık gösterebilir. 

Örnek olarak, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Almanya, Kanada, Avustralya, Fransa, Japonya gibi gelişmiş ekonomilere ve finansal piyasalara sahip ülkelerde sat-kirala-geri-al işlemleri yaygın olarak görülür. Bunların yanı sıra, özel ekonomik bölgeler veya serbest ticaret bölgeleri gibi belirli bölgelerde de bu tür işlemlere sıkça rastlanabilir. 

Ancak, sat-kirala-geri-al işlemlerinin yaygınlığı veya mevcudiyeti sadece belirli ülkelerle sınırlı değildir. Bu işlem, yerel pazar koşulları, vergi düzenlemeleri ve finansal ihtiyaçların bir kombinasyonuna bağlı olarak, çeşitli ülkelerde gerçekleştirilebilir. İlgili yerel mevzuat ve danışmanlık hizmetlerine başvurmak, herhangi bir ülkede bu işlemi gerçekleştirebilmek için önemlidir.

Ülkemizde geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, kurumlar tarafından finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına satışından doğan kazançlar ile bu kurumlarca söz konusu varlıkların devralındığı kuruma kira süresi sonunda devrinden doğan kazançlara yönelik vergi istisna uygulaması düzenlenmiştir.

İstisna uygulamasına her türlü taşınır veya taşınmaz mallar konu edilebilir.

Geri kiralamak amacıyla taşınır ya da taşınmaz mallarını finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankalarına devreden kurumlar vergisi mükellefleri bu işlemden doğan kazançtan dolayı vergiden istisna tutulur. Ayrıca kiralama şirketleri, katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankaları kira süresi sonunda taşınır ya da taşınmazı devraldıkları kuruma devrettiklerinde oluşan kazanç için kurumlar vergisi hesaplanmaz.

Satış işlemi ister peşin ister vadeli yapılmış olsun satışın yapıldığı dönemde istisna uygulanacaktır. Ancak kazanç tutarının pasifte özel bir fon hesabına aktarılması mecburidir. Aksi halde istisnadan yararlanılamayacağı gibi tahakkuk ettirilemeyen vergilerden dolayı vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile karşı karşıya kalınabilir.

Fon hesabına alınma işlemi kiracının, varlığını kiralayan finans kurumuna satışı yaptığı yılı izleyen hesap döneminin başından itibaren kazancın beyan edildiği döneme ait kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılması gerekir. İstisnadan geçici vergi dönemleri için de yararlanılabilir. Ayrıca fon hesabına alınan tutar kiracı tarafından sadece kira süresi boyunca veya kira süresinin sonunda varlıkların geri alınmasından sonra bu varlıklar için ayrılacak amortismanların itfasında kullanılabilir. Bunun dışında başka bir hesaba aktarılması, işletmeden çekilmesi ya da kurumun tasfiyesi halinde istisna uygulaması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı ve gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.

Oldukça önemli finansal kaynak oluşturan bu uygulamanın doğru şekilde planlanıp yönetilmesi gerekmektedir. Aksi halde ciddi bir vergi  maliyeti karşılaşmak olasıdır.